Ажилгүй, ажил идэвхитэй хайсан иргэд ажилтай болмогц цалинд ач холбогдол өгч, хөдөлмөрийн гэрээг орхигдуулдаг. Ингэснээр иргэд ажил олгогчийн овжин залид автаж, хөдөлмөрийн гэрээ хийлгүй ажиллаж эхэлдэг. Ажил олгогчийн зүгээс "Туршилт"-ын гэх цаг хугацаан дор цалингүй, эсхүл хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ, түүнд ч хүрэхгүй хөлсөөр ажиллуулдаг нь газар авч байна. Энэ нь иргэн таны хөдөлмөрийг мөлжиж, хохироож буй хэрэг юм. Ихэвчлэн хөдөлмөрийн гэрээ, илүү цаг, цалингийн нэмэгдэл, урамшуулал гэх мэт шатлалыг мэддэгүйгээс иргэд хохирсоор байдаг. Үүнд  таны ажлын ачаалал, уртасгасан цаг, хортой, хүнд нөхцөл зэрэг бүгд хамаарна.  Өнгөрсөн онд Орхон аймагт дээрх асуудлаар 2 иргэн гомдол гаргасаны дагуу 2 ААНБ-д зөрчлийг арилгах зөвлөмж хүргүүлж, гомдол гаргагчийн цалин хөлсний нэмэгдэл, ээлжийн амралтыг нөхөн төлүүлсэн гэнэ. 2 гэдэг нь хангалттай бус тоо юм. Тэгвэл дээрх асуудалтай холбоотойгоор Хөдөлмөрийн харилцааны хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн үзлэг шалгалт хйихээр болсон байна.  Эрдэнэт хотын төр, хувийн аж ахуйн нэгжүүд хамрагдах бөгөөд хөдөлмөрийн тухай хууль, ажлын байрны хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн хуулийн хэрэгжилтийн хүрээнд иргэдээс ирүүлсэн санал хүсэлтийг үндэслэн, төлөвлөгөөт бус шалгалтыг ч явуулах боломжтой гэнэ. Тус шалгалт Есдүгээр сарын 10-28-ныг хүртэл үргэлжлэн хийгдэнэ.  Дашрамд дурдахад хөдөлмөрийн харилцаа, цалин хөлстэй холбоотой асуудлыг зөрчлийн тухай хуулиар торгууль ногдуулаад зогсохгүй,  хохиролыг заавал нөхөн төлүүлдэг гэнэ.  Тодруулбал: "ХӨДӨЛМӨРИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ ЗӨРЧИХ, ЗӨРЧИЛД ХҮЛЭЭЛГЭХ ХАРИУЦЛАГА"- хувь хүнд 500.000 төгрөг, ААНБ-д 5.000000 төгрөг байхаар  Зөрчлийн тухай хуулийн 10.16 дугаар зүйлийн 9 дах хэсэгт заажээ.  Хөдөлмөрийн гэрээ, түүний эрх зүйн зохицуулалт Аливаа аж ахуйн нэгж, байгууллагад шинээр ажилд орж байгаа, эсвэл ажиллаж буй иргэд “Хөдөлмөрийн тухай хууль”, “Хөдөлмөрийн гэрээ”-ний тухай ойлголт дутмагаас шалтгаалан эрх, ашиг сонирхол нь зөрчигдөх тохиолдол цөөнгүй гардаг.  Иймээс энэ удаад та бүхэнд “Хөдөлмөрийн гэрээ”-тэй холбогдох хуулийн зохицуулалтын талаарх товч мэдээллийг хүргэж байна.  “Хөдөлмөрийн гэрээ” байгуулах: Монгол улсын “Хөдөлмөрийн тухай хууль”-ийн 21 дүгээр зүйлйн 21.1-д зааснаар “Хөдөлмөрийн гэрээ”-нд дараах гол нөхцөлийг заавал тохирч, тусгасан байх шаардлагатай. Үүнд: Ажлын байрны буюу албан тушаалын нэр; Ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил, үүрэг; Үндсэн цалин буюу албан тушаалын цалингийн хэмжээ; Хөдөлмөрийн нөхцөл. “Хөдөлмөрийн гэрээ”-г байгуулах үед талууд дээр дурдсан гол нөхцөлийн аль нэгийг тохироогүй бол “Хөдөлмөрийн гэрээ” байгуулсанд тооцохгүй. Талуудын хооронд байгуулагдсан“Хөдөлмөрийн гэрээ” нь талууд гарын үсэг зурсан өдрөөс хүчин төгөлдөр болох бөгөөд Ажил олгогч буюу түүний эрх олгосон албан тушаалтан иргэнтэй “Хөдөлмөрийн гэрээ”-г бичгээр байгуулж, гэрээний нэг хувийг ажилтанд өгөх үүрэгтэй. Хэрвээ “Хөдөлмөрийн гэрээ”-г бичгээр байгуулаагүй бол ажилтнаас ажил, үүрэг гүйцэтгэхийг шаардаж болохгүй. Түүнчлэн байнгын ажлын байранд “Хөдөлмөрийн гэрээ”-нээс бусад төрлийн гэрээ байгуулахыг хориглодог. “Хөдөлмөрийн гэрээ”-г дуусгавар болгох: “Хөдөлмөрийн тухай хууль”-д зааснаар “Хөдөлмөрийн гэрээ” нь дараахүндэслэлээр дуусгавар болно. Үүнд: Талууд харилцан тохирсон; Ажил олгогч иргэн, ажилтан нас барсан; Хөдөлмөрийн гэрээний хугацаа дуусаж, цаашид сунгагдахгүй болсон; Хууль тогтоомжид заасан эрх бүхий байгууллага шаардсан; Ажлаас буруу халагдсан ажилтныг урьдах ажил, албан тушаалд нь эгүүлэн тогтоосон; Ажилтан цэргийн жинхэнэ албанд татагдсан; Ажилтан гэмт хэрэг үйлдсэний улмаас уг ажил үүргээ үргэлжлүүлэн гүйцэтгэх боломжгүй ял оногдуулсан шүүхийн таслан шийдвэрлэх тогтоол хүчин төгөлдөр болсон; Хөдөлмөрийн гэрээг ажилтны буюу ажил олгогчийн санаачилгаар цуцалсан. Хөдөлмөрийн гэрээг ажилтны санаачилгаар цуцлах: “Хөдөлмөрийн гэрээ”-нд өөрөөр заагаагүй бол ажилтан“Хөдөлмөрийн гэрээ” цуцлах тухай өргөдлөө ажил олгогчид өгсөн өдрөөс хойш 30 хоног өнгөрмөгц ажлын байраа орхих эрхтэй бөгөөд ийнхүү ажлын байраа орхисноор “Хөдөлмөрийн гэрээ”-г цуцлагдсанд тооцно. Хөдөлмөрийн гэрээг ажил олгогчийн санаачилгаар цуцлах: Хөдөлмөрийн гэрээг дараах үндэслэлээр ажил олгогчийн санаачилгаар цуцалж болно. Үүнд: АЖ АХУЙН НЭГЖ, БАЙГУУЛЛАГА БОЛОН ТҮҮНИЙ САЛБАР, НЭГЖ ТАТАН БУУГДСАН, ОРОН ТОО ХАСАГДСАН, ЭСХҮЛ АЖИЛТНЫ ТООГ ЦӨӨРҮҮЛСЭН; АЖИЛТАН МЭРГЭЖИЛ, УР ЧАДВАР, ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ХУВЬД ГҮЙЦЭТГЭЖ БАЙГАА АЖИЛ, АЛБАН ТУШААЛДАА ТЭНЦЭХГҮЙ БОЛСОН НЬ ТОГТООГДСОН; АЖИЛТАН 60 НАС ХҮРЧ ӨНДӨР НАСНЫ ТЭТГЭВЭР АВАХ ЭРХ ҮҮССЭН; Ажилтан хөдөлмөрийн сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан, эсхүл хөдөлмөрийн харилцааг шууд зогсоохоор хөдөлмөрийн гэрээнд тухайлан заасан ноцтой зөрчил гаргасан; Мөнгө болон эд хөрөнгө хариуцсан ажилтан ажил олгогчийн итгэлийг алдсан буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүй гаргасан нь тогтоогдсон; Сонгууль, томилолтоор өөр орон тооны ажил, албан тушаалд ажиллах болсон; Контрактад заасан үндэслэл буй болсон. ! Ажил олгогч нь эхний 2 үндэслэлээр “Хөдөлмөрийн гэрээ”-г цуцлах бол энэ тухайгаа ажилтанд нэг сарын өмнө мэдэгдэх үүрэгтэй. ! Ажилтан цэргийн жинхэнэ албанд татагдсан болон дээр дурдсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах эхний 3 үндэслэлээр ажлаас халагдсан тохиолдолд Ажил олгогч нь Ажилтанд нэг сар, түүнээс дээш хугацааны дундаж цалин хөлстэй тэнцэх хэмжээний тэтгэмж олгоно. Ажил олгогч нь Ажилтанд “Хөдөлмөрийн гэрээ” цуцалсан тухай шийдвэр, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэр, хуульд заасан бол ажлаас халагдсаны тэтгэмжийг халагдсан өдөрт нь өгөх үүрэгтэй.